بررسی بیابان‌زدایی و خشکسالی از قاب علم/ افزایش بیابان و نشست زمین نتیجه ناسازگاری با طبیعت است

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ گروه علم و فناوری: نرخ فرونشست زمین در ایران بیش از ۵ برابر متوسط جهانی، کسب رتبه چهارم ایران در رخداد‌های فرونشست و درگیری ۲۹ استان کشور با پدیده فرونشست آمار‌هایی است که زنگ خطر را از سال‌های قبل برای بیابانی شدن کشور به صدا درآورده است.

فلات مرکزی ایران یکی از معروف‌ترین مناطق خشک جهان محسوب می شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کشور ایران با مساحت یک میلیون و ۶۴ هزار کیلومتر مربع در جنوب غربی آسیا و در نوار خشک جهان واقع شده که حدود ۸۰ درصد از کل سرزمین ایران از آب و هوای خشک و نیمه خشک برخوردار است؛ به این ترتیب کشورمان در معرض خطر پیشروی بیابان‌ها قرار دارد. کویر لوت و دشت کویر از بیابان‌های اصلی و بزرگ ایران به شمار می‌رود.

از جمله آمار‌های دیگری که در زمینه بیابان زایی ایران وجود دارد می توان به بالاترین نرخ فرونشست زمین در کشور اشاره کرد که در بهرمان استان کرمان با نرخ فرونشست ۴۲ سانتی متر در سال به وقوع می پیوندد.

در مجاورت دریاچه‌ها و تالاب‌ها فرونشست رخ داده و در صورت عدم کاهش تنش آبی و فشار بر آب‌های زیر زمینی، شاهد خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها خواهیم بود.

علاوه بر فرونشست زمین، ایجاد کانون و توفان‌های گرد و غبار از دیگر پیامد‌های بیابان زایی است که اکنون دامنه این توفان‌ها به کلانشهر تهران نیز رسیده است؛ توفان‌های ۱۲۰ روزه سیستان به ۱۶۰ روز افزایش یافته که دلیل آن خشک شدن هیرمند است.

همچنین از حدود ۱۱ سال پیش تاکنون به دلیل قطع رودخانه هیرمند و خشک شدن بستر دریاچه هامون، استان سیستان و بلوچستان با بحران خشکسالی روبرو شده و منطقه‌ای که در گذشته به "انبار غله ایران" معروف بود اکنون با از بین رفتن کشاورزی، دامپروری و صید و صیادی دست به گریبان است.

۲۷ خرداد روز جهانی بیابان زدایی

در این راستا می توان چنین انگاشت که بیابان‌زایی در کنار دو چالش بزرگ "تغییر اقلیم" و "کمبود آب شیرین" به همراه از دست رفتن تنوع زیستی، به عنوان بزرگترین چالش توسعه پایدار شناخته شده است.

بر این اساس کنوانسیون جهانی مقابله با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد (UNCCD) با هدف ایجاد مشارکت جهانی برای معکوس کردن و جلوگیری از بیابان‌زایی، تخریب زمین و کاهش اثرات خشکسالی در مناطق آسیب دیده به منظور کاهش فقر و همین طور حمایت از محیط زیستی پایدار در سال ۱۹۹۴ تأسیس شد و روز ۱۷ ژوئن برابر با ۲۷ خرداد ماه را به عنوان روز مبارزه با بیابان زایی اعلام کرد.

مرتضی شیخ در گفتگو با خبرنگار علم و فناوری آنا، با بیان اینکه ایران از نظر جغرافیایی در کمربند بیابانی کره زمین قرار گرفته است، گفت: با توجه به جایگاه جغرافیایی ایران و گرم‌تر شدن زمین، عوارض ناشی از خشکسالی در ایران شدیدتر است و فرونشست زمین و توفان‌های گرد و غبار از عوارض شرایط خشکسالی به شمار می‌رود.

به اعتقاد رئیس مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمان زمین شناسی، پدیده فرونشست تقریبا در بیشتر دشت‌های کشور گسترده شده و این در حالی است که می‌توانیم با اصلاح الگوی مصرف و تغذیه آبخوان‌ها آن را کنترل کنیم.

شیخ خاطر نشان کرد: با توجه به قدرت طبیعت، در مواجه با خشکسالی، "سازگاری" با آن بهترین راهکار است.

ناسازگاری با طبیعت و پیامدهای آن

رئیس مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمان زمین شناسی با اشاره به سابقه خشکسالی در کشور، اظهار کرد: پیشینیان ما با بهره برداری متناسب از منابع به طور مثال احداث قنات‌ها خود را با این شرایط سازگار کردند و بر اساس ظرفیت‌های سرزمینی اقدام به توسعه محیط خود کردند، ولی اکنون توسعه نامتناسب منجر به بهره بر برداری بی رویه از منابع طبیعی شده است.

وی شرط سازگاری با شرایط خشکسالی را آمایش سرزمین، اصلاح الگوی مصرف و کشت دانست و ادامه داد: در شرایط فعلی بهره برداری ما از منابع طبیعی به گونه‌ای است که شیب تغییرات به سمت خشک‌تر شدن را افزایش می‌دهیم، ولی در دنیا الگو‌های مناسب مصرف عرضه شده است.

تاثیر کلانشهر‌ها از فرونشست

شیخ با بیان اینکه در کشور به طور عموم رویکرد‌های سنتی برای مقابله با بیابان زایی وجود دارد اضافه کرد: فرونشست یکی از عوارض ناشی از خشکسالی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیر زمینی است که در حال حاضر بیشتر دشت‌های کشور به جز مناطق خاصی از شمال کشور، درگیر فرونشست هستند.

وی تاکید کرد: مناطق پایین دست دشت‌ها که حاوی رسوبات دانه ریز هستند، محل تحت تاثیر فرونشست ناشی از برداشت بی رویه آب‌های زیر زمینی هستند.

رئیس مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمان زمین شناسی ادامه داد: شهر‌هایی مانند اصفهان در مناطقی واقع شده‌اند که فرونشست زمین بر روی آن اثرگذاشته و همچنین جنوب تهران نیز متاثر از پدیده فرونشست زمین است.

وی با تاکید بر اینکه پدیده فرونشست تقریبا در بیشتر دشت‌های کشور گسترده شده است، گفت: این در حالی است که می‌توانیم با اصلاح الگوی مصرف و تغذیه ابخوان‌ها آن را کنترل کنیم.

کانون‌های گرد و غبار

رئیس مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمان زمین شناسی با تاکید بر اینکه هر چه خشکسالی تداوم پیدا کند و از منابع آب‌های زیر زمینی بی رویه استفاده کنیم، مناطق بیابانی گسترده‌تر خواهد شد، افزود: اگر ما زمین را از پوشش گیاهی تهی کنیم و رطوبت زمین را کاهش دهیم، سطح بیابان‌های کشور را توسعه داده‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: وسعت کانون‌های گرد و غبار در کشور بیش از ۳۵ هزار کیلومتر مربع واقع در ۱۷ استان مرکزی، شرقی و همچنین جنوب خوزستان است ضمن آنکه ایران متاثر از کانون‌های خارجی گرد غبار به ویژه در استان‌های غربی و حتی استان گلستان است.

به گفته وی دشت‌های واقع در جنوب تهران و ورامین، همچنین جنوب آبیک (صالحیه) در استان‌های قزوین و البرز به عنوان نزدیک‌ترین نقاط به پایتخت، مستعد تولید گرد و غبار هستند.

راهکار‌های مقابله با بیابان زدایی

شیخ با اشاره به راهکار‌های مقابله با گرد و غبار، گفت: در کنار استفاده از روش‌های زیستی، از آنجایی که ایران از نظر دریافت انرژی خورشیدی در شرایط جغرافیایی مساعدی قرار دارد، بررسی پهنه‌های مستعد گرد و غبار جهت احداث نیروگاه‌های خورشیدی پیشنهاد می‌شود؛ پنل‌های خورشیدی در کنار تولید انرژی می‌توانند به عنوان باد شکن غیر زنده جهت کاهش سرعت باد در سطح زمین و جلوگیری از انتشار گرد و غبار عمل کنند.

وی تثبیت خاک توسط مالچ‌های معدنی را از دیگر راهکار‌های مهار گرد و غبار ناشی از شرایط خشکسالی دانست.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: بیابان زدایی خشکسالی بیابان زمین شناسی آب های زیر زمینی گرد و غبار پدیده فرونشست فرونشست زمین بیابان زایی توفان ها بی رویه دشت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۹۷۷۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اسنادی از شرایط بغرنج اقتصاد ایران در سال منتهی به انقلاب ۵۷

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری هر انقلابی می‌تواند معضلات اقتصادی باشد؛ این امر در مورد انقلاب ایران در سال ۵۷ نیز صدق می‌کند. هرچند باور رایج این است که شرایط اقتصادی ماه‌های منتهی به انقلاب ایران بسیار مناسب بوده و آن‌چه رخ داده هیچ دلیل اقتصادی نداشته است؛ اما اسناد لزوما این گزاره را تایید نمی‌کنند. صورت‌جلسه‌ی بیستمین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در روز شنبه ۱۴ر۸ر۱۳۵۶ که به ریاست سناتور دکتر طاهر ضیائی و با حضور محمدتقی برخوردار، سناتور قاسم لاجوردی، رحیم متقی ایروانی، علی‌محمد بنکدارپور، احمد خیامی، حسین قاسمیه، کامران خسروشاهی و… برگزار شد، تنها چند برگ از اسنادی است که به‌خوبی بر واقعیت اقتصادی ایران در سال منتهی به انقلاب نور می‌تاباند.

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی به‌تازگی ۵ سند از صورت‌جلسه‌ی نشست یادشده را منتشر کرده که در ادامه ملاحظه می‌کنید:

این سند در گنجینه‌ی مرکز اسناد انقلاب اسلامی به شماره پرونده‌ی ۳۴۱۰ نگهداری می‌شود.

سناتور دکتر طاهر ضیائی:

- به علت افزایش درآمد نفت اقتصاد مملکت رشد سریع داشته، بنابراین و از این جهت دگرگونی‌هایی در صنایع پیش آمده است که بالاخره مواجه با تنگناهایی گردیده‌ایم که قسمتی از این تنگناها مربوط به خودمان است. دولت توصیه کرده بود کالا وارد و ذخیره‌سازی نماییم ولی از یک طرف در بنادر دچار مشکلاتی بودیم و از طرف دیگر راه‌های ما کشش کافی برای حمل آن همه کالا را نداشت. وضع نیروی انسانی نیز تناسب با سایر پیشرفت‌ها نداشت و در نتیجه جهت بررسی این مسائل و تنگناها کمیسیون شاهنشاهی تشکیل گردید و خوشبختانه اقدام به حل این مشکلات شد. بدتر از همه موضوع تورم بود که منشأ اصلی آن از خارج سرچشمه می‌گیرد که مربوط به واردات می‌باشد.

- در مورد قیمت‌ها که مشکلاتی برای صاحبان صنایع و بازرگانان و گاهی اوقات مشکلاتی از نظر توسعه و افزایش تولید فراهم نموده بود بررسی‌هایی به عمل آمده و دولت کوشش همه‌جانبه‌ای در افزایش تولید و توسعه‌ی کارخانه‌ها را داده منتهی این توسعه باید با توجه به مشکل کم‌آبی صورت گیرد و واحدهایی که احتیاج به آب نداشته باشند و کارگر بیش‌تری جذب ننمایند، موجبات توسعه‌ی آن‌ها فراهم خواهد شد.

- گزارشی که بانک مرکزی راجع به شش‌ ماه اول سال ارائه نمود مطلقا خوشایند نمی‌باشد، چه از نظر سرمایه‌گذاری و چه از نظر تورم، بنابراین دولت متوجه شده است که کارها باید به دست بخش خصوصی انجام بگیرد و باید تا آن‌جا که ممکن است دست بخش خصوصی را باز گذاشت.

مشکلی که در حال حاضر وجود دارد مسئله‌ی کم‌پولی در بازار است، آقای سناتور لاجوردی و آقای بنکدارپور همکاری بفرمایند تا کمیته‌ای تشکیل گردد و نتیجه کار کمیته به صورت گزارشی بر اساس وجود یا عدم وجود این مشکل و ارائه‌ی طریق تهیه شود.

حسین علاقبند:

- آقای دکتر مهران [رئیس کل بانک مرکزی] فرموده‌اند که اعتبار صادراتی در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته. این مطلب در شورای عالی صادرات مطرح گردید و پس از مراجعه به بانک مرکزی و بانک ملی روشن گردید که این موضوع تعلیق به محال شده و فرمول پیشنهاد شده ابدا قابل اجرا نمی‌باشد و اعتبار صادراتی در اختیار بخش خصوصی قرار نخواهد گرفت.

- موضوع دوم در مورد آزادی قیمت‌ها است و این‌که آیا تجار با وجود این آزادی، قیمت‌ها را ثابت نگاه خواهند داشت؟ قیمت کالا در تمام دنیا تابع عرضه و تقاضا می‌باشد و در حال حاضر نیز چنان‌چه قیمت یک کالا را آزاد اعلام کنند واضح است که قیمت کالای مزبور سیر صعودی طی خواهد نمود ولی پس از مدتی (۳ یا ۴ ماه) به علت افزایش عرضه و هم‌چنین افزایش واردات همان کالا قیمت تنزل خواهد کرد. اعمال یک سیاست ثابت از طرف دولت در پایین آمدن قیمت‌ها مهم‌ترین عامل خواهد بود. چند ماه قبل ورود یک رقم آهن آزاد گردید و پس از مدت کمی قیمت آهن تنزل نمود. با گذشت مدت کمی از این موضوع، امروز در بازار زمزمه بود که از ورود آهن جلوگیری به عمل خواهد آمد.

محمدمهدی شعشعانی:

- جناب آقای خسروشاهی [وزیر بازرگانی] شوراهای عالی جهت رسیدگی و بررسی به مسائل مختلف را در وزارت بازرگانی تشکیل داده‌اند. یکی از این شوراها، شورای عالی مصالح ساختمانی است که به امر آقای رئیس، بنده به عنوان نماینده‌ی اتاق در شورای مزبور شرکت می‌کنم، چنان‌چه آقایان در مورد مصالح ساختمانی نظراتی دارند بفرمایند تا در شورا مطرح گردد. مسائلی که بررسی می‌گردد فعلا کمبود شیشه و کاشی در بازار می‌باشد که در مورد شیشه تصمیماتی نیز اتخاذ گردیده که در حال حاضر جنبه‌ی محرمانه دارد و پس از تصویب در شورای عالی اقتصاد انتشار خواهد یافت، در جلسه‌ی مزبور بنده وجود این‌چنین تنگناها را در وهله‌ی اول به علت رشد سریع اقتصادی و در وهله‌ی دوم دیر برنامه‌ریزی کردن برای کارهای آینده توجیه کردم، مثلا در مورد سیمان چهار سال قبل در اتاق، کمیته‌ی صنایع مصالح ساختمانی تشکیل می‌گردید. از طرف وزارت اقتصاد جدولی به این کمیته رسیده بود که در آن پیش‌بینی شده بود که در سال ۲۵۳۶ [۱۳۵۶] هفت میلیون و ششصد هزار تن سیمان اضافی جهت صادرات در ایران موجود خواهد بود. در حالی که همان‌طور که جناب سناتور لاجوردی در اواخر سال گذشته در مجلس سنا فرمودند امسال یازده میلیون و بیست هزار تن کمبود سیمان داریم و جهت پیش‌گیری از چنین وضعی هیچ‌گونه اقدامی نشد. به طوری که کلیه‌ی طرح‌های عمرانی در سال جاری با کمبود سیمان و در نتیجه رکود روبه‌رو گردید. آمار وزارت اقتصاد که به صورت رسمی منتشر گردید کلیه‌ی صاحبان صنعت سیمان را به وحشت انداخت که سیمان اضافی را به کجا صادر نمایند. به هر حال امیدواریم که شوراهای متشکله در وزارت بازرگانی بتوانند به نحو احسن به مسائل رسیدگی کنند. در مورد مطلبی که آقای رئیس در مورد کم‌پولی در بازار فرمودند، یکی از گروه‌هایی که پول را در بازار پخش می‌کنند مقاطعه‌کارها می‌باشند. با توجه به این مسئله که این دسته انجام بیش‌ترین قسمت طرح‌های عمرانی را به عهده دارند و قبول این امر که در کلیه‌ی وزارتخانه‌ها همیشه دیرتر از موعد مقرر پول در اختیار مقاطعه‌کاران قرار می‌گیرد، در نتیجه مقاطعه‌کاران نیز قادر نخواهند بود به موقع دیون خود را به صاحبان حرف مختلف اعم از فروشندگان ماشین‌آلات سنگین و فروشندگان مصالح ساختمانی بپردازند در نتیجه میزان پول در بازار کاهش می‌یابد. از طرف دیگر در سال جاری بانک‌ها میزان اعتبارات را به مقدار قابل توجهی کاهش داده‌اند.

محمدحسین اژدری:

- واضح است مادامی که صادرات باارزش نداشته باشیم و نتوانیم صادرات خود را به بازارهای جهان عرضه کنیم پول کم خواهیم داشت. صادرات ما قوس نزولی طی می‌کند. به عنوان مثال فرش یکی از اقلام عمده صادرات بود که اکنون رو به نابودی می‌رود. بدیهی است در برابر مشکلات فراوان در امر صادرات اصولا دیگر کسی رغبتی به صادرات ندارد و اصولا تولید و صدور با پولی با بهره ۱۴ درصد امکان‌پذیر نیست. درباره‌ی افراد و سرمایه‌هایی که از مملکت خارج می‌گردد باید آماری تهیه شود و مقدمات ایجاد تسهیلات و شرایطی خاص فراهم گردد تا این سرمایه‌ها به ایران برگردد. از بین رفتن ارزش پول نیز یکی از علل فرار سرمایه‌ها و عدم نگاهداری ریال می‌باشد. در نتیجه باید فکر اساسی در این باره کرد و با ارزهای زنده‌ی دنیا پیش رفت.

سناتور دکتر طاهر ضیائی:

- موضوع دیگر همپایگی ریال با سایر ارزها می‌باشد. ریال در حال حاضر هیچ‌گونه همبستگی با هیچ ارزی ندارد، زیرا ریال در حال حاضر تنها به حق برداشت مخصوصی که مجموعه‌ای است از ۱۶ نوع ارز مختلف دنیا و در صندوق بین‌المللی پول تهیه می‌شود بستگی دارد.

پرویز نصیرپور:

- موضوع دیگر که در این‌جا مطرح است کمبودی است که به علت اعمال همان سیاست‌هایی که ایشان فرمودند به وجود آمده و در نتیجه ما به دنبال برداشتن کنترل قیمت‌ها هستیم. واضح است که از بین بردن این کنترل بدون برنامه‌ریزی صحیح نیز در آینده مشکل‌آفرین خواهد بود؛ بنابراین من پیشنهاد می‌کنم به جز کالاهای انحصاری برای بقیه کالاها فرصت و انگیزه جهت افزایش عرضه را از مدتی پیش فراهم آوردند. به عنوان مثال دولت می‌تواند اعلام نماید که از ابتدای سال در امر کنترل قیمت کفش دخالت نخواهد کرد.

دکتر مهدی مؤتمنی:

- طبق فرمانی که صادر گردیده قیمت زمین و میزان تورم با یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند؛ بنابراین از حزب دو نفر نماینده از اتاق خواسته‌اند زیرا بورس‌بازی زمین باعث گردیده که مقداری پول از سایر قسمت‌ها به این رشته کشانده شود و با تصمیم‌گیری درست و قاطع این پول‌ها در جهت توسعه صنایع برگشت داده خواهد شد.

۲۵۹۵۷

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1904313